• Hasar ve Tazminat
Hasar ve tazminatta yükümlülükler şunlardır:
Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Tarafların Yetki ve Yükümlülükleri
Riziko gerçekleştikten sonra, tarafların bütün hakları saklı kalmak koşulu ile her türlü koruma önlemlerini almaya veya bunların alınmasını istemeye, gözetmeye veya bunlara girişmeye yahut başlamaya sigortalı veya sigorta ettiren zorunlu, sigortacı da yetkilidir. Sigortacının bu eylemlerinden dolayı ödeme yükümlülüğünü peşinen kabul ettiği ileri sürülemez. Sigortalı veya sigorta ettiren bu konularda sigortacı ile tam bir işbirliği yapmak, bu önlemlerin alınmasına yardım etmek için elindeki bütün belge ve bilgileri sigortacıya vermekle yükümlüdür. Bundan başka, sorumlu üçüncü kişilere karşı rücu haklarını korumak üzere, bütün önlemleri zamanında almak ve gerekli işlemleri yapmak için, sigortalı veya sigorta ettiren, sigortacı ile koşulsuz işbirliği yapmakla yükümlüdür. Sigorta ettiren veya sigortalı bu maddede sayılan yükümlülükleri yerine getirmez ve bunun sonucu zarar miktarında bir artış olursa bu kısım sigortacının ödeyeceği tazminattan indirilir.
Hasar Bildirimi ve Hasara İlişkin Belgeler
Sigorta ettiren veya sigortadan haberi olması halinde sigorta1ı, rizikonun gerçekleştiğini öğrenir öğrenmez bu durumu sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Sigorta sözleşmesinden doğan borcun muaccel olabilmesi için sigortalı, tazminatın hesabını gösteren bir liste ile diğer gerekli belgeleri vermek zorundadır. Bu belgeler özellikle şunlardır:
Deniz Raporu:
- Kaza ile ilgili güverte ve makine jurnallerinin onaylı kopyaları,
- Denize elverişlilik belgesi,
- Kaza ile ilgili sınıflama kurumu raporu,
- Yürürlükte bulunan sınıf (klas) belgesi; sınıf belgesine sahip olmayan gemi ve diğer deniz ve göl araçları için ise, A-2 maddesinde belirtilen esaslara uyulduğuna ilişkin belge,
- Ekspertiz ve/veya dispeç(taraflara sorumluluğunu gösteren belge) raporu,
- Gemi adamları donatımında asgari emniyet belgesi,
- Gemi adamları listesi,
- Zarara ilişkin proforma fatura, makbuz vb. belgeler.
Halefiyet
Sigortacı, ödemiş olduğu tazminat tutarı ile sınırlı olmak kaydıyla, sigortalının üçüncü kişilere karşı olan tazminat talebi haklarına sahip olur. Sigortalı, sigortacının isteği üzerine bu hususu dispeçte veya sigorta tazminatı makbuzunda yahut buna ait bir belgede belirtmeyi kabul eder.
- Çeşitli Hükümler
• İyi Niyet Yükümlülüğü
Taraflar, sigorta sözleşmesinin yapılması sırasında ve devamı boyunca iyi niyetle hareket etmekle yükümlüdür. Sigorta ettiren veya sigortalı yahut bunların sözleşmeyi yapmakla görevlendirdiği kişiler, sözleşmenin esasına ilişkin kendilerince bilinen her hususu, sözleşme yapılmadan önce sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde iyi niyete aykırı hareket edilmiş sayılır. Sigorta ettiren veya sigortalı yahut bunların sözleşmeyi yapmakla görevlendirdikleri kişiler, işlerinin olağan süreci içinde, kendilerince bilinmesi gerekli her hususu biliyor sayılırlar. Rizikonun değerlendirilmesi açısından taşıdıkları önem dolayısıyla, sözleşmeyi yapıp yapmama veya sigorta priminin ya da şartların belirlenmesinde, basiretli bir sigortacının vereceği karara etken olabilecek her husus sözleşmenin esası ile ilgili husus sayılır ve Türk Ticaret Kanunu'nun ilgili hükümleri uygulanır.
• Sigorta Priminin Ödenmesi
Sigorta priminin tamamı veya taksitle ödenmesi kararlaştırılmış ise ilk taksit, poliçenin tesliminde ve kalan taksitler de poliçede belirtilen tarihlerde nakden ödenir. Sigorta ettiren kimse primini vermemiş, prim tecil edilmiş veya poliçede vadeleri tayin ve tespit edilen herhangi bir taksitini, vade gününün bitiminde ödememiş ise temerrüde düşer. Temerrüt gününü takip eden 15 gün içerisinde de sigorta ettiren prim borcunu ödemezse bu müddetin bitiminden itibaren 15 gün süre ile sigorta teminatı durur. Bu sürenin sonuna kadar prim ödenmediği takdirde sigorta sözleşmesi herhangi bir ihtara gerek kalmadan feshedilmiş olur. Bu poliçe ile ilgili herhangi bir prim iadesi ekli özel şartlara göre yapılır.
• Tebliğ ve İhbarlar
Sigorta ettiren veya sigortalının bildirimleri, sigorta şirketinin merkezine veya sigorta sözleşmesine aracılık eden acenteye, noter aracılığı yahut taahhütlü mektupla yapılır. Sigorta şirketinin bildirimleri de sigorta ettiren veya sigortalının poliçede gösterilen adreslerine, bu adreslerin değişmiş olması halinde ise sigorta şirketinin merkezine veya sigorta sözleşmesine aracılık eden acenteye bildirilen son adreslerine aynı surette yapılır. Taraflara imza karşılığı elden verilen mektup, telgraf, teleks veya faks ile yapılan bildirimler de taahhütlü mektup hükmündedir.
• Ticari ve Mesleki Sırların Saklı Tutulması
Sigortacı ve sigortacı adına hareket edenler bu sözleşmenin yapılması dolayısıyla sigorta ettirene ve sigortalıya ilişkin olarak öğrenecekleri sırların saklı tutulmamasından doğacak zararlardan sorumludurlar.
• Yetkili Mahkeme
Sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar nedeniyle açılacak davalarda yetkili mahkeme, sigorta şirketi merkezinin veya sigorta sözleşmesine aracılık yapan acentenin ikametgâhının bulunduğu yerdeki veya rizikonun Türk karasularında gerçekleşmesi halinde rizikonun gerçekleştiği yerdeki ticaret davalarına bakmakla görevli mahkemedir.
• Zamanaşımı
Sigorta sözleşmesinden doğan bütün talepler, hasar tarihinden itibaren iki yılda zamanaşımına uğrar.
• Özel Şartlar
Tarafların anlaşmasına göre, genel şartlara aykırı olmamak kaydıyla özel şartlar konulabilir ve bu özel şartlar genel şartlara göre öncelikli olarak uygulanır.
Karşılanmış Risklerle İlgili Örnekler
Teklif sahipleri bazı hallerde sadece yangın riskine karşı teminat isteyebilecekleri gibi, bazen de yangın rizikosuna ilaveten, malvarlığının depreme, seylaba (su baskını), dâhili su, grev, lokavt, terör gibi riskler karşısında sigortalanmalarını isteyebilir. İşte bu durumlarda yangın ana teminat olmak kaydıyla istenen ilave teminatlar da poliçe kapsamına girer. Ön bilgi formunda istenilen teminatların işaretlenmesi gerekir. Olumsuz Örnekler ve Zararları Amaç sigortalının gerçek kaybını karşılamaktır. Sigortacının azami sorumluluğu her koşulda poliçede yazılı sigorta bedeli ile sınırlıdır. Sigorta tazminatının miktarı, “şeylerin, rizikonun gerçekleşmesi anındaki sigorta değeri ile sigorta bedelini ilişkilendiren şu formülle hesaplanır.
TAZMİNAT MİKTARININ HESAPLANMASI
Tazminat Miktarı = Belirtilen Hasar Miktarı * (sigorta bedeli/sigorta değeri)
Bilindiği gibi, sigorta bedeli, poliçede yazılı olan tutardır; sigorta değeri ise sigorta konusunun piyasalardaki güncel değeridir (fiyatıdır).
Burada sigortalıya ödenecek tazminat miktarının hesaplanması açısından önemli olan üç durum söz konusu olabilmektedir. Bunlar tam sigorta, aşkın sigorta ve eksik sigorta durumlarıdır.
- Tam, Aşkın ve Eksik Sigorta Durumları
Sigorta bedeli sigorta değerine eşitse “tam sigorta” söz konusudur. Sigortalının hasar halinde tazminatını tam olarak alabilmesi için en ideal olan durum tam sigortadır. Sigorta değeri üzerinde bir mal sigortası yapmışsa “aşkın sigorta”; sigorta değeri altında bir bedel ile mal sigortası yapmışsa “eksik sigorta” söz konusudur.
Sigorta Bedeli = Sigorta Değeri ise
Sigorta Bedeli > Sigorta Değeri ise
Sigorta Bedeli < Sigorta Değeri ise
TAM SİGORTA (İDEAL DURUM)
AŞKIN SİGORTA
EKSİK SİGORTA
Aşkın ve eksik sigorta durumlarında tazminatın belirlenmesinde problemler ortaya çıkmaktadır. Aşkın sigorta durumunda, sigorta bedelinin sigorta değerini aşan kısmı göz önünde bulundurulmaz; çünkü bu durum haksız kazanca yol açacaktır. Bu durumda primin fazladan alınan kısmı sigortalıya iade edilecektir. Eksik sigorta durumunda ise riziko gerçekleştiğinde tazminat miktarı, sigorta bedeli ile sigorta değeri arasındaki oran (sigorta bedeli/sigorta değeri) kadar eksik ödenecektir. Tam ve eksik sigorta durumları bir örnek yardımıyla şöylece gösterilebilir:
ÖRNEK:
Çıkar değeri 1 milyon YTL olan bir mal 800 bin YTL sigorta değeri ile sigorta ettirilmiş olsun. Riziko gerçekleştiğinde malın tamamıyla kaybedilmesi halinde ödenecek tazminat tutarı şu formülle hesaplanacaktır:
Tazminat Tut. = Belirtilen Hasar Miktarı * (sigorta bedeli/sigorta değeri)
1.000.000 * (800.000 / 1.000.000) = 800.000 YTL
Tam kayıp durumunda sigortacı, sigortalıya 800. 000 YTL tazminat ödeyecektir.
Rizikonun gerçekleşmesi sonucu meydana gelen hasarın 800.000 YTL olması durumunda ise tazminat tutarı,
800.000 * (800.000 / 1.000.000) = 640.000 YTL olacaktır.
Meblağ (tutar) sigortasında ise aşkın, eksik ya da tam sigorta durumları göz önünde bulundurulmaz. Yani, meblağ sigortalarında tazminat, her koşul altında sigorta poliçesinde yazılı tutara (sigorta bedeline) eşit olacaktır.
0212